Anadolu’da Moğol İstilası (1243-1308) 13

Moğol Askerleri

Anadolu’nun doğusunda Moğollar güçlenmişlerdir. Cengiz Han önderliğinde ülkeler fethetmeye başlamışlardır. Nihayet Anadolu topraklarına gelen Moğollar, bu toprakları da ele geçirmek ister. 1243 yılında Kösedağı’nda yapılan Kösedağı Savaşı’nda Moğollar ile Selçuklular savaşmışlar. Selçuklular savaşı kaybetmiş ve Anadolu’da Türklere ait olan yerler Moğol hâkimiyetine geçmiştir. Moğollar Anadolu’yu üç bölgeye ayırmışlardır. Gerede ve Çağa bu bölgelerden, Memalik-i Mansure Bölgesi’ne dâhil ve bu bölgenin de Elyütaniye ve Elevcat diye ikiye ayrılması ile Elevcet’in yedi beyliğinden birini teşkil ettiler. 

Bu dönem hakkında Arap seyyah İbn Batuta (1331–1333) ve El-Ömer  (Mesalik el-ebsar fi Memalik el-Emsar adlı eserinde) bilgi vermektedir. İkisi de Gerede hakkında yazdıklarında burada bir beyliğin olduğunu bu beyin adının Şahin Bey olduğunu ve bu beyin beş bin atlı askeri bulunduğunu anlatmaktadırlar.

Tüm bunlardan anlaşılan odur ki Gerede ve Çağa Anadolu’nun Türkler tarafından ilk fethedilişi yıllarında Türklerin eline geçmiş ve Türkleşmiştir. Bolu ise ancak 1300’lü yıllarda yani Osmanlı Devleti zamanında Türklerin eline geçer. 1349–1350 yıllarına ait vergi cetvelinde, Moğollara vergi verenler arasında Gerede, Bolu, Kastamonu üçler arasında gösterilmektedir. ¹⁴

Gerede ve Çağa Bitinya Devleti zamanında olduğu gibi, Selçuklu Bizans ve Moğol-Bizans Devletlerinin de sınır bölgesini oluşturmuştur.

Bolu bu dönemde Bizanslıların elinde iken, Gerede-Çağa ve Dörtdivan Selçukluların elindedir. Osmanlı Devleti kurulup Bolu civarı Osmanlı Devleti’ne katılmadan en az 200 yıl önce Çağa ve Gerede Türklerin eline geçmiş ve bu bölge Türkleşmiştir. O zamanki Çağa Ovası’ndaki Türk yerleşmesi Çağa yerleşim alanı etrafında yoğunlaşmıştır. Bundan sonra Çağa Gölü civarına Türkler yerleşmeye başlamıştır. Türklerin Çağa ve civarına yerleşmeleri tahminen en geç 1074 ile 1078 yılları arasında olmuştur. Buraya gelen Oğuzlar, Çağa civarındaki köyleri de kurmuşlar ve buralarda yaşamaya başlamışlardır.

Gerede ve Dörtdivan’daki köy yerleşimleri buralara ilk yerleşen Oğuz Boylarının adlarını taşırlar. Salur, Samat, Danişment, Kınık, gibi. Çağa’da ise durum farklıdır. Burada boy isimlerinin yerine Çağa ve civarının fatihleri veya yararlılık sağlayan kişilerin adları Çağa’ya ve köylere verilmiştir. Çağa, Hamzabey, Kemaller, Karabey, Sücaaddin gibi.

 ¹³ Kaynak: İdris Keleş, Yeniçağa Tarihi 1, Çağa ve Köylerinin Tarihi.

 ¹⁴ Zeki Velide Togan, Risale-i Felekiyye, THITH I (1931) s. 32-33