Çağa Gölü için anlatılan bir efsane vardır. Hikâye dini motiflerle süslü ve tarihsel gerçeklikten uzaktır. Bu efsane şöyledir:Çağa Gölü’nün olduğu yerde bir köy varmış. Bu köyde yaşayan insanlar kazandıklarına şükretmezler, fakirlere yardım etmezlermiş. Sıcak bir yaz günü ihtiyar bir adam köye gelmiş. İhtiyar aç, susuz ve muhtaçmış. Köydeki evlerin kapılarını tek tek çalarak bir parça ekmek, bir yudum su istemiş. Hiç kimse bu zavallıya yardım etmemiş. Geriye sadece bir ev kalmış. Bu evde, vatanı için savaşa gitmiş bir adamın karısı ve çocuğu varmış. İhtiyar kapıyı çalmış, kapıya çıkan kadın ihtiyarın halini anlamış, fakat onunda yiyecek bir parça ekmeği ve bir tas ayranından başka bir şeyi yokmuş. Kadın elindekilerin yarısını ihtiyara vermiş.

İnsanlar tarih boyunca çeşitli amaçlarla bir yerden başka bir yere gitmişler, bunun içinde kara, deniz ve yakın zamanda da hava yolunu kullanmışlardır. Yollar yapmışlar, yolların güvenliğini sağlamaya çalışmışlar, konaklama, yol hizmetleri, taşımacılık ile ekonomik gelir elde etmişlerdir. Yollar sayesinde bir bölgeden başka bir bölgeye ticaret amacıyla mal taşınmış, bölgeler, ülkeler arasında karşılıklı olarak ihtiyaçlar yollar sayesinde giderilmiştir. Yollar sayesinde ülkeler fethedilmiştir.

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı’nda dokuz cephede düşmanlarıyla savaşmıştı. Çağa ve köylerinden birçok vatan evladı Birinci Dünya Savaşı’nda iman ve mukaddesat uğruna, vatan uğruna canlarını vermiş, kanlarını akıtmışlardı. Çağa ve köylerinden Birinci Dünya Savaşı’na katılanlar: Çanakkale, Filistin, Kafkasya, Irak ve Galiçya Cepheleri’nde savaştılar. Kimisi gazi kimisi de şehit oldu. Onları birkez daha rahmetle anıyoruz.

Çağa ve civarının fatihi Çaka Bey’dir. Çaka Bey ve askerleri Bizanslıların elinde bulunan Çağa ve civarını fethetmişlerdir. Bu tarihten sonra Çağa Türkler tarafından iskân edilmiştir. Çaka Bey, Anadolu’nun fethinde büyük yararlılıklar göstermiş olan bir Türk Beyi’dir. Anadolu’da birçok yeri Bizanslıların elinden alarak Türkler’e yeni yerleşim alanları açmıştır. Anadolu’yu Türkleştirenlerin başında gelen bir Türk kahramanıdır. Çağa ve civarı onun zamanında ve onun tarafından Bizanslılar’dan alınmıştır. “Çağa” ismi de Çaka Bey’e izafeten konulmuştur.

Candaroğlu Beyliği’nin kurucusu Yaman Candar’ın oğludur. Süleyman Paşa 30 yıl kadar hüküm sürmüştür. Bunun büyük bir kısmını İlhanlılar’a bağlı olarak sürdürdü. Bahadır Han’ın ölümünden sonra tamamen bağımsızlığını kazandı. 

Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dönemi’nde, Çağa’da doğmuş ve Başkent İstanbul’da tahsil görmüş önemli bir zattır Hamza Efendi. 

Dertli, 19.yy.’ın ön sırada gelen saz şairlerindendir. 1772 yılında Çağa’nın Şahnalar Köyü’nde doğmuştur. Asıl adı İbrahim’dir. Kara Hasan Oğullarından Bayraktar Ali Ağa ile Ayşe Hanım’ın oğludur. Kaynaklarda Şair Dertli, Karahüseyin Oğulları sülalesi’ne mensup olarak gösterilir. Yaptığım araştırmalar neticesinde Şahnalar Köyü’nde “Karahüseyin Oğulları” diye bir sülale adını bulamadım. Bu dönem ile ilgili en önemli kaynak 1845 yılı Temettuat Defteri’dir. Temettuat Defteri’nde Şair Dertli’nin kaydı, bilgileri bulunmaktadır. Burada Şair Dertli “Karahasanoğlu Ali oğlu İbrahim” olarak geçmektedir. Yine Yaniçağa İlçesi Nüfus Müdürlüğü’nde yaptığım incelemede 14 Şair Dertli’nin soy kütüğü bilgileri “Karahasanoğlu” sülalesinden çıkmaktadır. Tüm bunlardan Dertli’nin sülale adının “Karahasanoğlu” olduğu açık bir şekilde görülmektedir. 

Çağa tarihinin önemli şahsiyetlerinden biriside Hendekçioğlu Halil Ağa’dır. Onun Çağa tarihindeki ünü, Çağa’da doğup büyümüş olan Şair Dertli’den gelir. Dertli ile Hendekçioğlu tarihsel bir ikilemi anlatır. Dertli bir halk kahramanı, ezilen ve mazlumu temsil eder. Halil Ağa ise güçlü ve zengin, Anadolu ağalık sisteminin tipik temsilcisidir. 

Hendekçioğlu Halil Ağa’nın ölümü veya görevi bırakmasından sonra Çağa Müdürlüğü’ne Hafız Ahmet Efendi getirilir. Hafız Ahmet Efendi 1845 yılı Temettuat Defteri’nde Çağa Kazası’nın Yıldırım Bayezid Camisinin imamı olarak görülmektedir.  Temettuat Defteri’nde ismi Kabasakaloğlu Abdullah oğlu Hafız Ahmet olarak yazılmıştır. Temettuat kayıtlarında Yıldırım Bayezid Camisi’nden geliri yıllık 350 guruştur. Bu miktar o dönemde bir imamın yıllık gelirini göstermektedir. Hafız Ahmet’in, Yamanlar Köyü’nde Kamışoğlu Veli adında bir köylü ile ortak bir tarlası ve 5 adet büyük baş hayvanı vardır. Bugün Yeniçağa’da, Çağa’dan gelen sülaleler arasında “Kabasakal” soyadını taşıyanlar vardır. Bunlar şüphesiz Hafız Ahmet Efendi’nin torunları veya akrabalarıdır. 

Görüldüğü gibi Kabasakaloğlu Hafız Ahmet Efendi’nin istifa etmesi ile yerine Edhem Bey Çağa Müdürü olmuştur. Yukarıdaki tarihi yazı Edhem Bey’in Çağa Müdürlüğü görevine asaleten atanmasının yapıldığını göstermektedir. 

Sibkat Karamanoğlu, Bolu’da doğmuştur. 1931 yılında Bolu vilayet heyeti kâtipliği yapmıştır. 1935-36 ve 37’li yıllarda onu Mengen Nahiyesinin nahiye müdür olarak görüyoruz. 1936 yılında Bolu Valisi Salih Cemal Gülen kendisine yapmış olduğu çalışmalardan dolayı bir takdirname vermiştir. 10.01.1937 tarihli Mengen Tan Gazetesi’nde de kendisinde Mengen Kamunbayı yani kaymakamı olarak bahsedilmiştir.

Yaşar ÇELİK, 1927 yılında Şahnalar Köyü’nde mütevazi bir ailenin evladı olarak dünyaya geldi. Annesi Nazifa Lütfiye Hanım, babası Mehmet Çelik’tir. Yaklaşık 15 yaşına kadar köyde okul olmadığından okula başlayamadı ve günlerini köyde babasına yardım ederek geçirdi. 1945 yılında kendilerinin yetiştirdikleri sebze ve meyveleri satmak başka memleketlere de bu mahsulleri ulaştırabilmek adına baba oğul beraber yaptıkları at arabasıyla nakliyeciliğe ilk adımını attı.

Bolu ili Gerede ilçesinin Mircekiraz köyünde 1938 yılında doğan İhsan oğlu Ekrem DOĞANAY küçük yaşlarda köy İmam-Hatibi Cafer Hoca'dan ders almaya başladı. Marangoz ustası olan babası ve ağabeyleriyle çevre köy ve şehirlerde çalışarak bu meslekte usta oldu.